Айшуақ ханның құлпытасы табылды 

Батыс Қазақстанда Айшуақ ханның құлпытасы табылды. 19-шы ғасырдың мәдени ескерткіші «Самара-Шымкент» күре жолының бойында, Теректі ауданына қарасты Бекей ауылының тұсында орналасқан. Тарихшылар мұны қазақ тарихы ғылымына енгізілген бірегей жаңалық деп отыр. Көне қорым толық зерттелген соң, Елбасының «Рухани жаңғыру» мақаласында айтылған «Қазақстанның киелі жерлері географиясы» бағдарламасына енгізілмек. Бекей қорымындағы құлпытастар бұдан үш жыл бұрын суретке түсіріліп, жинақталған. Бірақ мүк басқан ескерткіштен жазу анық көрінбей, оқылуы кейінге қалдырылған. Жақында бұл суретті әлеуметтік желіден көрген имам, шығыстанушы Мұратбек Жахатов «Айшуақ хан» деген жазуды оқығанын мәлімдейді. Содан соң құлпытастарды зерттеу тобының белсенділері бірден атқа қонып, көне қорымға барып, ескерткішті тазартып, оқып шығады. - Мұның басында Құранның аяттары жазылған. Содан кейін ханның сипаттары, мақтау сөздер жазылған, баһадүр, жеңімпаз, саид деген. Содан кейін барып ханның өзі Айшуақ хан-ибн хан ӘбулҺайыр-ибн Хаджы Сұлтан делінген. Содан кейін 85 жасында 1227 жылы 15 сәуірде қайтыс болған деп жазылған, - дейді журналист Қазыбек ҚАБЖАНОВ. Айшуақ – Кіші жүздің әйгілі ханы Әбілқайырдың Бопай ханымнан туған төртінші ұлы. 8 жылдай Кіші жүзде хандық құрған. Бір қызығы, бұған дейін оның туған-өлген жылдары әр түрлі жазылып келген. Енді, міне, құлпытасы арқылы бұл дау-дамайға нүкте қойылып отыр. - Айшуақ ханның құлпытасы табылуы - бұл бүгінгі таңда қазақ тарихындағы үлкен тарихи жаңалықтардың бірі деп білеміз. Отандық тарихтағы ақтаңдақтардың орны толды деп айта аламыз. Ондағы мәтінге сүйенетін болсақ, Айшуақ хан осыған дейін жазылып келгендей, 1719-1724-25 емес, 1727 жылы дүниеге келіп, 1812 жылы өмірден озған, - дейді тарихшы Жәнібек ИСМУРЗИН. Батысқазақстандық құлпытастарды зерттеуші бір топ белсенді азаматтардың олжасы бір бұл емес. Осыдан үш жыл бұрын Ақжайық ауданынан Нұралыұлы Есім ханның, Теректіден Айшуақұлы Жантөре ханның қабіртасы табылған еді. Енді, міне, үшінші ханның ескерткіші белгілі болды. Жалпы құлпытастар арқылы тарихты түгендеу ісі бес жыл бұрын басталған. Қазір 3 мыңнан аса ескерткіш анықталған. «Жайық Пресс» ЖШС бас директоры Жантас САФУЛЛИН: - Осы соңғы үш жыл зерттеген кезде осы біздің жұмысымызды Алматы қаласындағы Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының ғалымдары қолдап, арнайы жоба дайындап, сол жобаның шеңберіне біздерді де қатыстырып, қазіргі таңда үш қорымды зерттеу обьектісі ретінде алды. Осы құлпытастарда қазақ және ағалшын тілдеріне аударып, арнайы кітап қып шығаруға дайындалып жатыр. Оны ИРСИКА халықаралық ұйымы қаржыландыратын болды, - дейді. Екі ғасырлық Бекей қорымы әрі қарай да толыққанды зерттеледі. Бұдан бөлек биыл белсенді топ республикалық ғалымдармен бірге Жаңақала, Бөкей ордасы аудандарындағы хан зираттарына баруды жоспарлап отыр. Арман КУРМАНАЛИЕВ