Жайық қалашығын жаңғыртуға қаржы қажет

Алтын Орда дәуіріндегі көне шаһар ортағасырлық Жайық қалашығын қалпына келтіру үшін қаражат тапшы. Батыс Қазақстандағы еліміздің 100 киелі орны тізіміне енген тарихи ескерткішті ашық аспан астындағы музейге айналдыру көзделген. Бұл ұсыныс 4-5 жылдан бері көтеріліп келеді. Алайда қаржының жоқтығы қолбайлау. Ғалымдар енді «Рухани жаңғыру» бағдарламасының аясында бұл мәселе шешіледі деп үміттенеді. Оралдан 12 шақырым қашықтықтағы қаланың орны осыдан 16 жыл бұрын табылған еді. Ғалымдар оны шартты түрде Жайық қалашығы деп атады. Ол Алтын орда кезеңіне жатады, яғни 13-15 ғасыр. Кейін алып империя құлаған кезде қала мәдениеті де құлдырап, халық бұл аумақтан басқа жерге көшіп кеткен. Қазір көне қала орны топырақпен жабылған. Ал жазда бұл маңда қазба жұмыстары қайта жанданады. Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан қоныстан әлі де тың дүниелер табылары даусыз. Мәселен, биыл археологтар бекіре тұқымдас балық сүйектерінің үйіндісіне кезіккен. Бұған қарап ғалымдар «осы аумақта қойма болған» деген болжам жасап отыр. - Өте қызықты керамикалық ыдыстардың фрагменттері. Бұл жерде сырты жалтыратылған, бұл тек Алтын Орда дәуіріне тиісті. Сонымен қатар өңделген сүйектен жасалған өте қызық бұйымдарды көрдіңдер. Сонымен қатар мына моншақтарды қараңыз. Бұл орта ғасырларда, 14-ғасырда осы жерде үлкен бір қала болғанының дәлелі, - дейді тарих ғылымдарының кандидаты Мұрат ҚАЛМЕНОВ. Он бес жылда бұл аумақтан қыш күйдіретін пеш, ортағасырлық монша, тұрғын үйлер, кесене орындары, обалар табылған. Көненің көзін сақтап, кейінгіге тарихи мәнін ұқтыру үшін бұл аумақты ашық аспан астындағы музейге айналдыру көзделген. Кешеннің макеті дайын. Енді «жобалық-сметалық құжаттама мен құрылыстың бас жоспарын әзірлеуге қаражат бөлінсе, іс алға басар еді» дейді жоба авторы. - Қаланың өзін қайта қалпына келтіру жоспарлануда. Тұрғын жайларды, пештерді, моншаны және екі кесенені қайта жаңғыртпақпыз. Әкімшілік ғимараттың құрылысы салынады. Мына жерде этноауыл мен демалыс орындары болады. Яғни бұл әрі туристік, әрі ғылыми, тарихи-мәдени кешен болады. Жалпы аумағы 300 гектар. «Рухани жаңғыру» бағдарламасы арқылы жобаға қаржы бөлініп, Жайық қалашығын қайта жаңғыртамыз деп үміттенемін, - БҚО тарих және археология орталығының директоры Мұрат СЫДЫҚОВ. Еліміздегі 100 киелі орынның қатарына өңірден Жайық қалашығынан басқа Бөкей ордасындағы тарихи-музейлік кешен де енді. Одан бөлек тізімге тағы 4 нысанды енгізу ұсынылды. Арман КУРМАНАЛИЕВ