«Электронды қылмыстық іс» жобасы жүзеге асады

Прокурорлар жаңа бағытта жұмыс істеуге көшті. Бұған шілде айында күшіне енген «Прокуратура туралы» жаңа заң түрткі болды. Әрі қылмыстық процесстің жаңғыртылуы да қадағалаушы органның қызметіне едәуір өзгеріс енгізді. Бұл туралы қоғамның барлық өкілі қатысқан алқалы жиында талқыланды. Сондай-ақ облыста пилотты түрде «Электронды қылмыстық іс» жобасы жүзеге асатыны мәлім болды. Бұл қағазбастылықтан құтылуға сеп болмақ. Осы кезге дейін прокуратура 60 тексеруші органның жүгін арқалап келген. Тіпті қайсыбірде олардың жұмысын қайталаумен болған. Енді прокурорлар тексерісті шектейді. Бизнесті де, мемлекеттік мекемелерді де бұрынғыдай бас салып, сұрақтың астына алмайды. Бұған жазда Президент қол қойған жаңа заң себеп. - Біздің жүйемізде үш бағытта ғана қадағалау жүретіні айқындалды. Біріншісі, талдау, екіншісі, заң күшіне енген актілерге құқықтық баға беру, үшіншісі, тексеру. Тексерудің өзі шектелген. Әсіресе, біз шаруашылық субьектілерін тексермейміз. Өйткені уәкілетті органдар бар. Біз тек Елбасынан не Бас прокурордан тікелей тапсырма болған жағдайда ғана тексереміз. Сол сияқты мемлекеттік органдарды да тексермейміз. Әрине, егер олар өз міндеттерін дұрыс атқарса, - деді облыс прокуроры Сапарбек НҰРПЕЙІСОВ. Қазір қоғамның барлық саласында жаңғыру жүріп жатыр. Қылмыстық процесс те жаңғыртылуда. Өйткені, 2016 жылы Қазақстанның құқық үстемдігі бойынша халықаралық рейтингтегі көрсеткіші 58-ден 73-ші орынға түсіп кеткен. Бұған тергеуде, қабылданған шешімдердің уақтылы орындалуында, сыбайлас жемқорлықты жоюда, айыпталушының құқығын қорғауда ілгерілеушіліктің болмауы себеп болып отыр. Сондықтан қылмыстық процесті жаңғыртудың жаңа моделі жасалды. Ол 5 бағыттан тұрады. - Біріншісі, қылмыстық процесстегі адамның бостандығы мен құқығын қорғау деңгейін көтеру. Екінші, адвокаттардың мүмкіндігін кеңейту арқылы қылмыстық процесстің жарыспалылығын арттыру. Үшінші, тергеу үрдісін жеңілдету, оның шығынын ескеріп, үнемдеуді қамтамасыз ету. Төртіншіден, сот бақылауын әрі қарай кеңейту. Бесіншіден, сотқа дейінгі тергеу органдары мен прокуратура және соттың бірін-бірі қайталауын жою. Құзыреттіліктерін нақты бөлу, - дейді БҚО прокурорының орынбасары Александр ЦУРАНКОВ. Жаңа модельге сай қорғаушылардың да қызмет көрсету аясы кеңейеді. Адвокат қылмыстық процесстің кез келген деңгейінде тергеу органдары сотқа көрсеткелі отырған айғақтарға қол жеткізе алады. Әрі бұл Ұлт жоспарының 22-ші қадамында да көрсетілген. Тағы бір жаңалық - өңірде қыркүйектің 20-сынан бастап «Электронды қылмыстық іс» жобасы жүзеге аспақ. Бұл «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасының аясында қолға алынды. Жаңа жоба қағазбастылықтан құтылуға, істің тергелу мерзімін қысқартуға және сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға сеп болмақ. Жиында қоғамдық ұйым өкілдері де өз ойларын ортаға салды. Депутат Қатауолла Ашығалиев нормативтік-құқықтық құжаттар жасалар кезде бизнес өкілдері де талқылауға қатысса деген тілегін жеткізді. Мұны құптаған облыс прокуроры Елбасының «Өмір сүру үшін өзгере білу керек» деген сөзіне сүйеніп, қадағалаушы органның жаңашылдыққа бет алғанын, қоғамға ашық екенін қадап айтты. Бұл Ұлт жоспарының прокуратураға қатысты бірнеше қадамына сай жүзеге асады. Облыстық прокуратура «Е-қылмыстық істен» басқа да жобаларға мұрындық болмақ. Мәселен, Оралда «бір терезе» қағидатымен жұмыс істейтін құқық қорғау қызметінің орталығы ашылмақ. Және де азаматтарды қабылдау орталығы мен жобалау кеңсесін ашу жоспарда бар. «Идеямыз көп» дейді облыстың бас прокуроры. Сол бағытта бірігіп жұмыс істеуге шақырды. Арман КУРМАНАЛИЕВ